مواد غذایی برای سیستم ایمنی بدن کدام ها هستند؟ بهترین روش تقویت سیستم ایمنی بدن چیست؟ آیا ورزش کردن کمکی به سیستم ایمنی بدن میکند؟ با پالیزبوک همراه باشید تا با هم درباره سیستم ایمنی بدن بیشتر بدانیم.
سیستم ایمنی بدن چیست ؟
سیستم ایمنی بدن به زبان ساده سیستم بیولوژیکی است که بدن را در برابر بیماری محافظت میکند.
سیستم ایمنی به زبان گسترده و کلی بخشی از بدن است که سلول‌ها و مولکول‌های خودی را از بیگانه مثل میکروبها و ویروسها را شناسایی میکند و آنها را از بین می‌برد یا بی‌خطر میکند. گاهی به دلیل تشابه آنتی‌ژن سلول‌های خودی با غیرخودی و نیز گاهی به دلیل اشتباه در عملکرد سیستم ایمنی در سنین بالا یا به دلایل ارثی، سیستم ایمنی به سلول‌های خودی حمله میکند.
سیستم ایمنی بدن برای بقای انسان ضروری است. این سیستم، بدن را در برابر مهاجمان بیرونی مانند باکتری‌ها، ویروسها، قارچ‌ها و توکسین‌ها (مواد سمی تولید شده توسط میکروبها) محافظت میکند. سیستم ایمنی از ارگان‌ها، سلول‌ها و پروتئین‌های مختلفی ساخته شده است که با هم کار می‌کنند. بدون داشتن سیستم ایمنی، بدن ما برای حمله به باکتری‌ها، ویروسها، انگل‌ها و موارد دیگر آماده نخواهد بود.
ساختار سیستم ایمنی بدن :
سیستم ایمنی از شبکه وسیعی از سلول‌ها و بافت‌ها تشکیل شده که به طور مداوم ورود و حمله مهاجمان بیگانه مانند باکتری‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهند و به محض مشاهده دشمن یا عامل بیگانه، برای حمله متناسب با آن آماده می‌شوند. سیستم ایمنی در سراسر بدن پخش شده و انواع بسیاری از سلول‌ها، اندام‌ها، پروتئین‌ها و بافت‌ها را درگیر میکند.
یکی از ویژگی‌های مهم این سیستم این است که می‌تواند بافت بدن را از بافت خارجی متمایز کند (شناخت سلول‌های خودی از غیر خودی). سلول‌های مرده و معیوب نیز توسط سیستم ایمنی بدن شناخته شده و حذف می‌شوند.
سیستم ایمنی بدن چگونه کارمی کند ؟
سیستم ایمنی بدن باید بتواند سلول‌های بدن را از سلول‌های خارجی تشخیص دهد. سیستم ایمنی این کار را با شناسایی پروتئین‌های سطحی سلول‌ها انجام می‌دهد. هر سلول روی غشای سطحی خودی پروتئین‌هایی دارد که با آنها شناخته می‌شود و همین پروتئین‌ها در سطح سلول‌های بدن توسط سیستم ایمنی نادیده گرفته می‌شوند تا سیستم ایمنی فقط به پروتئین‌های سطح سلول‌های خارجی واکنش نشان دهد.
هر ماده‌ای که بتواند در سیستم ایمنی، پاسخ ایمنی ایجاد کند «آنتی ژن» یا پادگن نامیده می‌شود. در بسیاری از موارد آنتی ژن یک باکتری، قارچ، ویروس، توکسین یا یک جسم خارجی است. اما گاهی آنتی ژن می‌تواند یکی از سلول‌های خود بدن باشد که آسیب دیده یا مرده است. طیف وسیعی از سلول‌های دستگاه ایمنی با هم کار می‌کنند تا یک آنتی ژن شناسایی شود.
سیستم ایمنی بدن به دو روش اختصاصی و غیر اختصاصی به عوامل بیماری‌زا واکنش نشان می‌دهد. زمانی که سدهای دفاعی بدن مانند پوست و لایه مخاطی از ورود عوامل بیگانه به بدن جلوگیری می‌کنند و عوامل بیگانه را بدون توجه به نوع آنها شناسایی کرده و از بین می برند در واقع از مکانیسم غیر اختصاصی برای ایمنی بدن استفاده کرده است. فاگوسیت‌ها و لنفوسیت‌های کشنده نیز با استفاده از ویژگی‌های عمومی عوامل خارجی، آنها را شناسایی کرده و نابود می‌کنند، این سلول‌ها هم به صورت غیر اختصاصی از بدن دفاع می‌کنند.
سلول‌های بخش‌های مختلف سیستم ایمنی بدن در اندام‌های متعددی ساخته شده‌اند، از جمله:
آدنوئیدها: شامل دو غده کوچک هستند که در قسمت پشتی بینی قرار دارند.
مغز استخوان: بافت نرم و اسفنج شکلی است که در حفره‌های استخوانی یافت می‌شود.
گره های لنفاوی: اندام‌های کوچک لوبیا شکلی که در تمام بدن وجود دارند و از طریق رگ‌های لنفاوی به هم متصل می‌شوند.
عروق لنفاوی: شبکه‌ای از کانال‌ها در سراسر بدن هستند که لنفوسیت‌ها و مایع لنف را در سراسر بدن به گردش در می‌آورند.
لکه‌های پی‌یری: سلول‌هایی از جنس بافت لنفاوی هستند که در روده کوچک یافت می‌شوند.
طحال: اندامی به اندازه یک مشت است که در حفره شکمی قرار دارد.
تیموس: غده‌ای است که از دو لوب تشکیل شده و در جلوی نای و پشت استخوان سینه قرار می‌گیرد.
لوزه‌ها: دو توده بیضی شکل که در قسمت پشت گلو جای دارند.
آیا ورزش کردن برای تقویت سیستم ایمنی بدن موثر است؟
ورزشِ منظم یکی از ارکان زندگی سالم است چرا که باعث تقویت سیستم قلبی – عروقی، کاهش فشار خون، کمک به کنترل وزن و همچنین حفاظت بدن در مقابل انواع بیماری‌ها می‌شود. درست همانند رژیم غذایی سالم، ورزش هم می‌تواند به سلامتی عمومی و در نتیجه داشتن سیستم ایمنی سالم کمک کند. ورزش همچنین ممکن است به طور مستقیم باعث افزایش گردش خون شود که این خود به سلول‌ها و اجزای سیستم ایمنی بدن اجازه می‌دهد تا آزادانه از طریق بدن حرکت کرده و کار خود را به نحو احسن انجام دهند.
کرونا و سیستم ایمنی بدن
در شرایط کنونی که جهان با ویروس کرونا مواجه است و راهکاری بجز ماسک زدن برای مبتلا نشدن به این ویروس در نظر گرفته نشده است، بهتر است افراد از طریق راه‌های مختلف به تقویت سیستم ایمنی بدن خود بپردازند تا بدنشان در برابر این ویروس مقاوم باشد.
روش اول: برنامه غذایی مناسب
منظور از برنامه غذایی مناسب، انتخاب درست مواد غذایی و نوشیدنی‌هاست. به این معنا که غذاهای شما باید بیشتر از منابع گیاهی سالم، منابع حیوانی بدون چربی با پروتئین سبک مانند ماهی، مرغ، بوقلمون باشد. علاوه بر این به مقدار کافی آب و نوشیدنی‌های طبیعی و سالم بخصوص آب سیب و آب هویچ بنوشید تا آب بدن به خوبی تأمین شود. همراه با رعایت این موارد، حتما ویتامین‌ها و املاح به مقدار کافی در دسترس بدن قرار خواهند گرفت.
روش دوم: دوستی با گیاهان
طی چند سال گذشته، گرایش به مصرف دمنوش‌ها افزایش پیدا کرده؛ تا حدی که پای آنها به منوی کافی‌شاپ‌ها هم باز شده است. گیاهان دارویی هرکدام ویژگی‌های تغذیه‌ای- آرام‌بخشی‌ای دارند که باید با آنها آشنا شویم و علاوه بر چای، پای آنها را هم به نوشیدنی عصرانه یا صبحانه باز کنیم.
روش سوم: ویتامین‌ها، املاح و آنتی‌اکسیدان‌ها
میوه‌ها، سبزی‌ها و موادغذایی مختلفی که مصرف می‌کنیم، حاوی انواع ویتامین‌ها، املاح و آنتی‌اکسیدان هستند. اما برای بهبود عملکرد سیستم ایمنی بدن به املاح، ویتامین‌ها و آنتی‌اکسیدان‌های خاص بیش از بقیه، نیاز است. به این موارد دقت کرده و با رعایت تنوع غذایی این منابع را دریافت کنید:
بتاکارتن: این پیش‌ساز ویتامین، یکی از بهترین آنتیاکسیدانهاست. بنابراین مصرف موادغذایی حاوی این پیش‌ساز ویتامین می‌تواند التهاب را از بین برده و به سلول‌های سیستم ایمنی بدن، توان کافی برای مقابله با عوامل بیماری‌زا را بدهد.
منابع: سیب‌زمینی/ هویج و سبزی‌های پهن برگ مانند اسفناج/ برگ ترب
ویتامین (C) و (E): این نکته را زیاد شنیده‌ایم که هنگام سرماخوردگی یا برای جلوگیری از ابتلا به آن، باید مکمل حاوی ویتامین (C) و یا موادغذایی حاوی این ویتامین را زیاد مصرف کنیم. این دو ویتامین آنتی‌اکسیدان‌های بسیار مهمی محسوب می‌شوند. مصرف موادغذایی حاوی این دو ویتامین باعث از بین رفتن رادیکال‌های آزاد می شوند و به این ترتیب عملکرد سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کنند.
منابع ویتامین (C): پرتقال، لیموترش، توت‌فرنگی، فلفل‌ها، انبه
منابع ویتامین (E): انواع آجیل‌های خام، اسفناج، کلم بروکلی
ویتامین (D): دریافت مقدار کافی از این ویتامین، بدن را در مقابل ابتلا به بیماری‌های ویروسی مانند آنفولانزا و کرونا مقاوم میکند؛ به این دلیل که این ویتامین باعث کاهش عوامل پیش‌التهابی در بدن شده و در نتیجه سیستم ایمنی بدن در مقابل عوامل التهاب‌زا مقاوم می‌شود. از سوی دیگر، وجود ویتامین (D) کافی در بدن باعث افزایش مقاومت بدن در مقابل ابتلا به بیماری‌های مزمن مانند سل، هپاتیت و بیماری‌های قلبی- عروقی می‌شود.
منابع: نور آفتاب، ماهی‌ها به‌ویژه سالمون، زرده تخم‌مرغ، قارچ، شیر سویا
روی: این عنصر کوچک، وظیفه تقویت سلول‌های سفید خون- همان‌ها که با عوامل بیماری‌زا می‌جنگند- را بر‌عهده دارد. این مهمترین کار برای تقویت سیستم ایمنی بدن است.
منابع: انواع لوبیاها، عدس، دانه کنجد، تخمه آفتابگردان
روشهای دیگر تقویت سیستم ایمنی
- داشتن وزن ایده‌آل
- استفاده از روشهای جلوگیری از عفونت شامل شستشوی دست‌ها و پختن گوشت به طور کامل
- تلاش در جهت کاهش استرس
- خواب کافی : یک فرد بزرگسال باید بین ۷ تا ۹ ساعت خواب شبانه داشته باشد.
- ترک سیگار و الکل : استعمال دخانیات و مصرف نوشیدنی های الکلی می تواند تاثیر منفی بر سیستم ایمنی بدن انسان داشته باشد. ترک کامل سیگار و الکل بهترین گزینه است، اما اگر توانایی این کار را ندارید، کاهش مصرف به ویژه در فصل سرماخوردگی و آنفلوآنزا توصیه شده است.
- مصرف غذاهای سالم : به جای غذاهای کم ارزش، مانند پیتزا، هات داگ و چیپس، وعده های غذایی سالم‌تر شامل ماهی، غلات کامل، میوه ها و سبزیجات مصرف کنید.
ادویه جات و مواد غذایی برای سیستم ایمنی بدن
۱_ آویشن: آویشن یکی از گیاهان دارویی است که در خانواده نعناع قرار می‌گیرد و سرشار از ویتامین C است، همچنین منبع خوبی برای دریافت ویتامین A محسوب می‌شود. این نوشیدنی برای تسکین سرفه، جلوگیری از پوسیدگی دندان‌ها و پیشگیری از عفونت بسیار مفید است.
۲_ زنجبیل: زنجبیل از گیاهان دارویی فوق‌العاده پرخاصیت است که طی سالیان گذشته از آن برای درمان انواع دردها و بیماری‌ها استفاده شده است. در هنگام سرما و شیوع ویروسها، نوشیدن چای زنجبیل راه خوبی برای سلامت و گرم نگه داشتن بدن است. زنجبیل در تقویت سیستم ایمنی بدن و مبارزه با بیماری‌ها نقش موثری ایفا میکند. همچنین به دلیل طعم و عطر عالی و تند و تیز آن به عنوان ادویه در غذاها کاربرد دارد.
۳_ سیر: سیر یک آنتی باکتری قوی است که از ابتلا به عفونت‌ها پیشگیری و به بازسازی سلول‌های آسیب دیده کبد کمک میکند. سیر همچنین با تحریک سلول‌های ایمنی خاص و تنظیم ترشح سیتوکین‌ها، باعث تقویت سیستم ایمنی بدن می‌شود. توصیه می‌شود روزانه حداکثر سه حبه از آن را مصرف کنید.
۴_ دارچین: دارچین ادویه‌ای چوبی شکل است که طعم شیرین و جالبی را به چای می‌دهد. از دمنوش دارچین برای سرعت بخشیدن به کاهش وزن، بهبود سیستم ایمنی بدن و جلوگیری از بیماری‌های مزمن استفاده می‌شود. همچنین دارچین با کاهش توسعه خون رسانی به تومورها، در معالجه و بهبود سرطان مفید است
۵_ فلفل سیاه: فلفل سیاه یکی از بهترین مواد غذایی برای سیستم ایمنی بدن است. فلفل سیاه تنها یک ادویه تند و مطبوع برای خوشمزه کردن غذا نیست بلکه خوردن آن مانند یک داروی درمانی می‌تواند بسیاری از بیماری‌ها را برطرف کند. این ادویه می‌تواند از ابتلا به اختلالات تنفسی، سرفه، سرماخوردگی، یبوست، سوء هاضمه، کم خونی، ناتوانی جنسی، دردهای عضلانی، مشکلات دهان و دندان از جمله چرک و عفونت لثه، اسهال و بیماری‌های قلبی در افراد جلوگیری کند.
۶_ زردچوبه: این ادویه شناخته شده یکی از مهمترین ترکیبات پاک کننده کبد که در بازسازی سلول‌های آسیب دیده موثر است. طبق تحقیقات صورت گرفته زردچوبه قدرت آنتی‌اکسیدانی فوق‌العاده‌ای دارد که تقریباً از هر عضو بدن انسان محافظت میکند و در برابر بسیاری از بیماری‌ها مانند دیابت، سرطان و افسردگی جلوگیری میکند
۹_ پونه کوهی: پونه کوهی گیاهی است با برگ‌هایی به رنگ سبز تیره که پوشیده از کرک است و از خانواده نعناع محسوب می‌شود. پونه کوهی خواص آنتی اکسیدانی دارد و به علت تقویت سیستم ایمنی در مبارزه با عفونت ها، قوی ظاهر می‌شود. همچنین این گیاه در کنترل فشار خون بسیار موثر است.
سرکه سیب:سرکه سیب قرن‌هاست که به عنوان یکی از موثرترین مواد غذایی برای سیستم ایمنی بدن مورد استفاده قرار می‌گیرد، زیرا سرشار از ویتامین‌ها، مواد معدنی و آنزیم‌هایی است که همگی برای بدن مفید هستند.
از جمله علائمی که نشان می‌دهد فرد دچار ضعف سیستم ایمنی بدن است، سرماخوردگی‌های پشت سرهم، بروز عفونت‌های مختلف در بدن، داشتن مشکلات گوارشی و مدام داشتن احساس خستگی است.
پس در این روزهایی که با بحرانی به نام کرونا روبروشدیم باشست و شوی مدام دست ها و استفاده از ماسک و حضور کمتر در اجتماعات و تقویت سیستم ایمنی بدن خود برای کمتر شدن ابتلا به این ویروس منحوس کمک کنیم.
دیدگاه‌ها (0)